جلغوزه یكی از میوه های خشك افغانستان است، که نام علمی آن « Pinus Gerardian » می‌باشد و در جنگل‌های افغانستان رشد میکند، برگ‌های درخت این میوه شکل سوزن مانند دارد و دارای قامت بلند است. این درختان غوزه های خوشه مانند می گیرند، که میوه در داخل همان غوزه ها موجود است. درختان جلغوزه در ولایات پکتیا، خوست، پکتیکا، کنر، لغمان، نورستان، کوه های ولایت کاپیسا و هم‌چنان در ولسوالی سروبی ولایت کابل پیدا می شود. درخت جلغوزه از ۲۵-۳۰ سالگی حاصل می‌دهد و از یک درخت ۳۰ ساله جلغوزه در حدود ۷ الی ۱۰ کیلو گرام جلغوزه به‌دست می‌آید. یک غوزه جلغوزه دارای ۳۰ الی ۸۰ دانه می‌باشد. در مورد عمر درختان این میوه معلومات دقیق در دست نیست، اما درختان بیشتر از صد سالۀ آن نیز در مناطق کوهستانی دیده شده است.
زمان گل دهی :
جلغوزه در ماه عقرب گل میکند و در ماه جوزا به غوزه تبدیل شده و در سال دیگر میوه می‌گیرد،که از جمله درختان خود القاح می‌باشد.
زمان حاصل گیری:
بهترین وقت برای حاصل جلغوزه اخیر برج سنبله الی ۱۵ میزان می‌باشد و اگر در حصول کردن تأخیر صورت گیرد، میوۀ آن از غوزه ها می‌ریزد. بعد از حصول غوزه در یک اطاق نسبتاً گرم به مدت ۲۰ روز نگهداری می‌شود و بعد از آن غوزه ها در شعاع آفتاب قرار می‌گیرند، تا دهن غوزه ها باز شوند و بعداً میوه را از غوزه ها جدا ساخته، آن را بریان نموده و به بازار عرضه می نمایند.
آبیاری جلغوزه :
درختان جلغوزه در ساحات کوهستانی و در جنگل های طبیعی رشد نموده و آب مورد ضرورت خود را از بارندگی های موسمی تأمین می‌نماید.
تکثیر و احیای درخت جلغوزه:
درخت های جلغوزه را به دو روش طبیعی و غیر طبیعی می توان احیأ کرد:
۱. تکثیر طبیعی :
درخت جلغوزه از طریق بذر در بستر طبیعی آن اتفاق می افتد. بذرها در ماه میزان و عقرب بالغ می‌شوند و روی زمین و برف‌ها می‌افتند و پس از ذوب شدن برف و هنگامی که شرایط آب و هوا مساعد شد، در ماه‌های حمل و ثور جوانه می‌زنند. تکثیر تخم جلغوزه از این راه و با طبیعت بسیار کند صورت می گیرد، طوری‌که کمتر از ۱۵٪ بذرها در بستر طبیعی رشد می‌کنند و تازه فقط در مناطقی ممکن است، که دست انسان به آن نرسد. مثلاً: در شکاف سنگ‌ها، تا مردم برای استحصال بذر نتوانند به سمت آن‌ها بروند.
۲. تکثیر غیرطبیعی:
تکثیر نهال جلغوزه از راه غیرطبیعی کاشت بذر در قوریه ها و گلخانه صورت می‌گیرد. تکثیر از طریق قلمه و پیوند بسیار دشوار است، چرا که در این گونه مخروطی ریشه دهی از راه قلمه و پیوند بسیار کم مشاهده شده است. نهال جلغوز در گلخانه‌ها پرورش داده می‌شود و بعداً برای برنامه‌های مختلف جنگل کاری و توسعۀ فضای سبز در مزارع پیوند می‌شود.
اهمیت اقتصادی جلغوزه:
جلغوزه از جلمه ارزشمندترین تولیدات افغانستان است، که می‌تواند در آینده، به رشد اقتصادی کشور کمک کند و هم ارزش‌افزایی به محصولات آن، باعث افزایش مصُونیت جنگل‌های جلغوزه و عاید پایدار برای انجمن‌های حفاظت از جنگل‌های کشور می‌گردد.
جلغوزه در کنار زعفران، می‌تواند در آینده به محصولات مهم زراعتی افغانستان محسوب شود و این تولید ارزشمند زراعتی، می‌تواند یکی از افتخارات تجارتی کشور نیز باشد.
جنگل های جلغوزه، نه تنها جلغوزه را به عنوان یک محصول اقتصادی فراهم میکند، بلکه چوب سوخت، نباتات طبی، علفچر، و سرپناه برای مواشی و همچنین محل زیست محیطی و سایر خدمات ایکولوژیکی را نیز فراهم میکند. جلغوزه توسط مردمان محلی جمع آوری و فروخته می‌شود و منبع بسیار ارزشمند درآمد برای آن‌ها است. پس از استخراج جلغوزه از مخروط‌ها، صاحب آن مخروط‌های خالی را به مردم می‌فروشد ،که معمولاً به عنوان سوخت استفاده می‌شود.
خواص طبی جلغوزه:
جلغوزه دارای اسیدهای چرب اشباع نشده، پروتئین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌‌ها، ویتامین‌های K , A, C, B و E و مواد معدنی پتاسیم، منیزیم، فسفر و مقدار متوسط آهن، کلسیم، و منگنیز است. مصرف جلغوزه نقش اساسی در کاهش کلسترول خون، از بین بردن رادیکال‌های آزاد و کاهش خطر بیماری‌های قلبی، درمان بیماری‌های کلیوی، کبد، سرماخوردگی و دردهای عضلاتی داشته و آرام‌بخش است. جلغوزه به‌عنوان منبع آنتی‌اکسیدان، می‌تواند مقاومت بدن را بالا برده و در برابر سرطان‌ها، سد ایجاد کند. جلغوزه دارای طبع گرم بوده و وجود ویتامین‌های یاد شده در آن، برای تقویت چشم و روشن ساختن پوست مفید است.جلغوزه دارای خواص درمانی فراوانی است، که برای رفع سنگ مثانه، افزایش قدرت بدنی، تقویت حافظه و غیره مفید می باشد .جلغوزه به صورت جهانی عرضه می‌شود و به‌صورت خام، بریان یا مخلوط با مواد دیگر استفاده می‌شود. جلغوزه منبع خوبی از اسیدهای چرب غیر اشباع بدون کلسترول است. جلغوزه سرشار از کاربوهایدریت، پروتین و مواد معدنی نیز است. هر 100 گرام جلغوزه حاوی 31 گرام پروتین است. به‌علاوه، دانه های تازه حاوی 4.1 درصد شکر، 52.1 درصد روغن و 24.4 درصد رطوبت هستند.
روغن جلغوزه:
روغن جلغوزه برای ماساژ بسیار مناسب بوده و به تسکین برخی از مشکلات جلدی، زخم کمک میکند. مصرف روغن جلغوزه برای پوست جلد مفید بوده. به پوست تازه گی بخشیده و به افراد مبتلا به ریزش یا نازکی مو در مبارزه علیه این وضعیت کمک میکند. از روغن جلغوزه در طب سنتی به‌طور موضعی برای درمان سردرد استفاده می‌شود. این روغن دارای خواص ضد قارچ، ضد باکتری و ضد فشار خون نیز بوده و در طب سنتی از آن برای پوشاندن سطح زخم‌ها و جراحت‌ها نیز استفاده می‌شود.